5 อันดับโรคร้าย ที่ทำให้น้องหมาตายฉับพลัน
อันดับที่ 5 ตายเนื่องจากการมีเลือดออก โดยที่ไม่สัมพันธ์กับการได้รับบาดเจ็บ
จากการผ่าชันสูตรซาก พบว่าสุนัขที่ตายด้วยสาเหตุนี้ มักจะพบว่าเป็นมะเร็งชนิด Hemangiosarcomaโดยบริเวณที่พบมะเร็งส่วนใหญ่จะเป็นที่หัวใจห้องบนขวาและม้าม กรณีเกิดที่หัวใจห้องบนขวา จะทำให้มีเลือดสะสมจำนวนมากที่ถุงหุ้มหัวใจ (Hemopericardium) เป็นเหตุให้หัวใจถูกบีบรัด ไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ การสูบฉีดเลือดไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย เกิดภาวะช็อค และทำให้เสียชีวิตได้ หากเกิดที่ม้ามจะทำให้มีเลือดสะสมภายในช่องท้องจำนวนมาก น้องหมาจะตายเนื่องจากภาวะช็อคได้เช่นกัน บางกรณีที่พบว่าก้อนมะเร็งแตกแบบกะทันหัน ทำให้น้องหมาเสียเลือดจำนวนมากภายในร่างกาย โดยที่เราไม่อาจทราบได้ เพราะไม่มีรอยโรคภายนอกร่างกายให้เห็น จึงเป็นเหตุให้เสียชีวิตแบบปัจจุบันทันด่วนได้เช่นกัน
มะเร็งชนิด Hemangiosarcoma พบได้ในสุนัขแก่อายุตั้งแต่ 8-13 ปี ส่วนใหญ่จะเป็นในสุนัขพันธุ์ใหญ่ โดยเฉพาะพันธุ์เยอรมันเชฟเฟิร์ด โกลเด้นรีทรีฟเวอร์ และลาบราดอร์รีทรีฟเวอร์ อาการบ่งชี้ที่เราต้องสังเกต คือ น้ำหนักลดลง กินอาหารน้อยลง เยื่อเมือกซีด เหงือกซีด หัวใจเต้นเร็วกว่าปกติ เสียงหัวใจเต้นเบาลง (muffled heart sounds) ท้องกางขยายใหญ่ขึ้น เหนื่อยง่าย หายใจลำบาก เดินเซ (ataxia) เป็นลมล้มทั้งยืน (syncope) ซึ่งอาการจะคล้ายกับโรคอื่นๆ จึงควรต้องพาน้องหมาไปตรวจร่างกายเพื่อวินิจฉัยต่อไป
อันดับที่ 4 ตายเนื่องได้รับบาดเจ็บ
บางทีน้องหมาของเราอาจไปประสบอุบัติเหตุมา โดยที่เราไม่ทราบก็เป็นได้ เนื่องจากอาจไม่มีบาดแผลให้เห็นภายนอกร่างกาย แต่อวัยวะภายในกลับได้รับการกระทบกระเทือนอย่างรุนแรง เช่น ม้ามแตก กระบังลมฉีดขาด ตับฉีกขาด อวัยวะภายในเคลื่อนที่ผิดตำแหน่ง เลือดออกภายในช่องท้อง หรือกระดูกหัก จากการผ่าชันสูตรซากพบว่าสุนัขที่ตายด้วยสาเหตุนี้ จะมีรอยโรคตามที่กล่าวมาข้างต้นมากกว่า 2 รอยโรคขึ้นไปร่วมกัน อาการจึงหลากหลายขึ้นกับลักษณะของรอยโรค
อันดับที่ 3 ตายเนื่องจากปัญหาในระบบทางเดินอาหาร
จากการผ่าชันสูตรซาก พบว่าสุนัขที่ตายด้วยสาเหตุนี้ เกิดจากกระเพาะกางขยายและบิดหมุน กระเพาะและลำไส้เคลื่อนที่ผิดตำแหน่ง แต่กรณีที่พบได้บ่อยที่สุด คือ กระเพาะกางขยายและบิดหมุน ซึ่งจะเกิดจากการที่มีแก๊สหรืออาหารสะสมในกระเพาะจำนวนมาก จนทำให้กระเพาะกางขยายออกลักษณะคล้ายลูกโป่ง เมื่อเกิดการเคลื่อนตัวไปมาในช่องท้องจึงทำให้เกิดการบิดหมุนตามมาได้ ผลที่ตามมาจึงทำให้เลือดไม่สามารถไหลเวียนได้ตามปกติ เส้นเลือดอาจฉีดขาด และทำให้เสียเลือด สุนัขกลุ่มเสี่ยง คือ น้องหมาพันธุ์ใหญ่ ที่มีช่องอกลึกและแคบ เช่น พันธุ์เยอรมันเชฟเฟิร์ด เกรทเดน และดัลเมเชียน มักจะพบในกรณีที่เจ้าของให้กินอาหารวันละ 1 มื้อ ปริมาณครั้งละมากๆ และตัวน้องหมาเองชอบที่จะกินอาหารอย่างรวดเร็ว หลังจากกินเสร็จก็ปล่อยวิ่งเล่นหรือนอนกลิ่งตัวไปมา จึงทำให้กระเพาะอาหารที่กำลังขยายใหญ่อยู่นั้น เกิดการแกว่งตัวไปมาจนบิดหมุนในที่สุด ภาษาอังกฤษ เรียกว่า Gastric dilatation and vulvulus (GDV)
อาการบ่งชี้ที่เราต้องสังเกต คือ น้องหมาทำท่าจะอาเจียนแต่ไม่มีอะไรออกมา มีน้ำลายมาก โก่งตัว ท้องกางขยายใหญ่แบบเฉียบพลัน น้องหมาจะหอบ หายใจลำบาก เหงือกและลิ้นม่วง นอนร้องครางเนื่องจากความเจ็บปวด เหตุการณ์ทั้งหมดจะเกิดขึ้นเร็วมาก น้องหมาจะเสียชีวิตภายใน 1-3 ชั่วโมง การช่วยเหลือเบื้องต้นให้รีบป้อนยาลดแก๊สในกระเพาะอาหาร หรือ simeticone แต่วิธีนี้ได้ผลเฉพาะกรณีกระเพาะขยายเท่านั้น ถ้าบิดหมุนไปแล้วยาจะไม่สามารถผ่านลงกระเพาะได้ ให้รีบนำส่งโรงพยาบาล เพื่อสวนท่อระบายแก๊สและผ่าตัดช่วยชีวิตต่อไป
อันดับที่ 2 ตายเนื่องจากได้รับสารพิษ
ในรายงานระบุว่า น้องหมาที่ได้รับสารพิษแล้วตายอย่างเฉียบพลันส่วนใหญ่เกิดจาก สตริกนิน (strychnine) ซึ่งทราบได้จากการเก็บตัวอย่าง อาหารในกระเพาะของซากไปตรวจ
สตริกนิน เป็นยาเบื่อหนูที่ใช้มากในทวีปยุโรปและอเมริกา ได้จากการสกัดเมล็ดของพืช ชื่อ แสลงใจ (Strychnos nuxvomica) หากน้องหมาได้รับเข้าสู่ร่างกาย จะดิ้นทุรนทุราย ชักเหยียดเกร็ง ส่วนใหญ่จะตายเนื่องจากช่วยชีวิตไม่ทัน การรักษา คือ ต้องทำให้น้องหมาหลับ (สลบ) เพื่อไม่ให้ชัก เพราะถ้าชักจะทำให้สมองขาดออกซิเจน ซึ่งอาจทำให้เสียชีวิตได้ จากนั้นจึงให้น้ำเกลือเข้าทางเส้นเลือดเพื่อหวังให้ช่วยขับสารพิษผ่านไตไปให้เร็วที่สุด
สำหรับในประเทศไทยที่ผมเคยพบส่วนใหญ่จะเป็นยาเบื่อหนูกลุ่มวาร์ฟาริน (warfarin) ซึ่งมีคุณสมบัติทำลายการแข็งตัวของเลือด ทำให้เกิดการตกเลือด และพบเลือดไหลออกจากทวารทั้งหก น้องหมาอาจจะแสดงอาการและตายหลังจากได้รับสารพิษไปแล้ว 2-3 วัน เนื่องจากสารการแข็งตัวของเลือดถูกทำลายหรือใช้จนหมด ซึ่งเป็นเรื่องยากที่จะทราบว่าเกิดอะไรขึ้นก่อนหน้านี้ หากนำส่งโรงพยาบาลได้ทัน คุณหมอจะช่วยด้วยการฉีดวิตามินเค-1 ให้น้ำเกลือเข้าเส้นเลือด รวมถึงต้องได้รับการถ่ายเลือดร่วมด้วย
อันดับที่ 1 ตายเนื่องจากโรคหัวใจและหลอดเลือด
จากการผ่าชันสูตรซาก พบว่าสุนัขที่ตายด้วยสาเหตุนี้ จะมีหลายลักษณะด้วยกัน บางรายมีหัวใจโตและผนังกล้ามเนื้อหัวใจบาง หรือโรคกล้ามเนื้อหัวใจเสื่อมแบบพองขยาย (Dilated Cardiomyopathy) ซึ่งมักพบในน้องหมาพันธุ์ใหญ่ อายุตั้งแต่ 4-10 ปีขึ้นไป บางรายที่มีลิ้นหัวใจเสื่อม (Myxomatous valvular degeneration) ซึ่งมักพบในน้องหมาพันธุ์เล็ก อายุมากกว่า 6 ปีขึ้นไป บางรายที่มีลิ้นหัวใจตีบ ซึ่งมักพบการตีบบริเวณ aortic arch หรือ sub-aortic เป็นมากในน้องหมาอายุ 2 เดือนถึง 2 ปี ซึ่งเป็นความผิดปกติที่อาจเป็นมาแต่กำเนิด
บางรายที่มีลิ้นหัวใจอักเสบเนื่องจากการติดเชื้อแบคทีเรียบางชนิด บางรายที่มีหลอดเลือดโป่งพอง (aneurysms) ซึ่งอาจทำให้หลอดเลือดแตก หากมีความดันโลหิตสูงขึ้น และบางรายมีก้อนเลือดแข็งตัวอุดตันในเส้นเลือด (thromboembolism) ซึ่งมักพบในบริเวณที่สำคัญ เช่น ในเนื้อเยื่อปอด สมอง จนไปขัดขวางการไหลเวียนของเลือด เกิดแรงดันในเส้นเลือดสูงขึ้น จนทำให้เส้นเลือดแตก เกิดการช็อค และเสียชีวิตในที่สุด ซึ่งกรณีแบบ 2 รายหลัง เป็นกรณีที่เกิดแบบเฉียบพลัน
โดยธรรมชาติหัวใจสามารถทำงานชดเชยความผิดปกติได้ 3-5 เท่า ทำให้น้องหมาไม่แสดงอาการทางคลินิกให้เห็น หากเราไม่หมั่นสังเกตอาการ ส่วนใหญ่จะพบเมื่อปัญหาเรื้อรังมาจนระยะท้ายๆ ของโรคแล้ว สำหรับอาการบ่งชี้ที่เราต้องสังเกต คือ น้องหมาจะเหนื่อยง่าย หอบ ไอแห้งๆ หายใจลำบาก ท้องกางขยายขึ้น (กรณีมีของเหลวสะสม-ท้องมาน) ตัวบวมน้ำ อาจมีอาการตัวเกร็งเหยียดในระยะสุดท้าย และจากไปอย่างสงบด้วยภาวะหัวใจล้มเหลว โดยอาการก่อนตายอาจดำเนินไปอย่างรวดเร็ว และเสียชีวิตในระยะเวลาอันสั้น
ขอขอบคุณข้อมูล : หมอต้น Dogilike.com
น.สพ.ธีรภาพ มุสิกานนท์http://family.dogilike.com/tonvet/
